„Umiem obracać trójwymiarowe przedmioty. Mentalnie.” mówi Eric Yang, jeden z bohaterów opowiadania Davida Fostera Wallace’a*. „Zamykam oczy i stwarzam sobie szczegółowy obraz dowolnego obiektu. Pod dowolnym kątem. A potem go obracam”. Yang posiada wyjątkową zdolność i ma nietypowe zajęcie – pracuje w brygadzie terenowej Zakładu Zdrowia Psychicznego, odwiedzając najcięższe przypadki „wyizolowanych”.
Enigmatyczna twórczość Mateusza Sadowskiego stawia opór wyjaśnieniom. Głównie dlatego, że jej przedmiotem jest gra pozorów. Tutaj nie tyle nic nie jest tym, czym się wydaje, co wszystko jest czymś więcej, niż na to wygląda.
Tytułowe „wędrówki” Sadowski odbywa zarówno w naturze, jak w myślach. W efekcie półprzezroczyste obrazy przenikają się i nawarstwiają według nieoczywistych skojarzeń. Równolegle mnożą się wątpliwości wobec charakteru przedstawień (Sadowski wprowadza także wątek nowych technologii oraz kwestie medium filmowego i fotograficznego).
Zabieg polega na sprowokowaniu niepokoju poznawczego, jednocześnie unikając przesady („Rzecz z gatunku porządek-w-chaosie”, powiedziałby Yang). Dzięki temu podarowane nam zostaje poczucie, że istnieje klucz do tej zagadki. To samo przekonanie każe Sadowskiemu snuć własne podejrzenia wobec istoty rzeczy, a więc dzielimy z nim podstawowe pytanie.
Z kontrolowanej gmatwaniny obrazowań, warstw i wątków wyłania się cecha charakterystyczna tej twórczości. O ile postrzeganie polega, najprościej rzecz ujmując, na redukcji wymiarów (umysł zamyka wspomnienie w obrazie, doświadczenie w słowach itd.), to Sadowski – świadomy tej straty – rekonstruuje odrzucony w procesie percepcji wymiar. Dlatego jeden obraz ustawia za drugim, kojarzy ze sobą detale, eksponuje istotność relacji. Gdy stawia problem to przygląda mu się w przestrzeni, jakby obracał w dłoniach pryzmat.
„Widzę nawet fakturę, niedoskonałości i grę światłocienia na przedmiotach (…) To unikalny talent”, przedstawia się swoim nowym kolegom Yang, zamyka oczy i obraca kamień i głowę.
_________________
* David Foster Wallace, „Kościół nie ludzką ręką uczyniony” [w:] „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi”, przekł. Jolanta Kozak, WAB 2016, s. 227-247